شناسائی و نگاشت مکانی کیفیت در محیط شهری مطالعه موردی: محور تاریخی، فرهنگی ارگ مشهد

کیفیت محیط شهری به عنوان یک متغیر پنهان به طور مستقیم قابل سنجش نیست و در پیوند با متغیرهای مشاهده شده قابل استنباط است. شناخت و لحاظ نمودن تمامی عوامل موثر در برنامه ریزی کیفیت در محیط شهری نیازمند تصویر جامع و اطلاعاتی دقیق از عملکرد اجزای مختلف آن می باشد. این شناخت می تواند در انتزاع کامل، عینیت کامل و یا ترکیبی از این دو باشد. نگاشت به عنوان یک ابزار شناختی و تحلیلی موثرتر از محیط شهری از طریق شناسائی مراکز فعالیت، منابع و فعالیت های شهری، می تواند توسعه تصویر بصری ساده و نقشه از مفهوم کیفیت در محیط شهری را فراهم نماید و ادراک واقعیت محیط شهری را مبتنی بر پدیده شناسی پست مدرن در برنامه ریزی شهری فراهم کند. پژوهش حاضر به تشریح بدنه تئوری چیستی کیفیت در محیط شهری و نگاشت آن در برنامه ریزی شهری با استفاده از ظرفیت های برنامه ریزی منبعث از ارزش های محیطی و ذهنی ساکنان از محیط شهری است. نگاه برنامه ریزی در این پژوهش بیشتر نزدیک به پارادایم انسان محوری و محیط شهری برای انسان در در عرض و طول زمان است. از این رو به شناسائی مکان های ویژه و مولفه های موثر در کیفیت محیط شهری ارگ مشهد و لحاظ داشتن تصویری اختلاطی از چشم اندازهای ساکنان در برنامه ریزی شهری برآمده است. سنجش مکانی ارزش های ذهنی و کیفی شهروندان از محیط با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی با ابزار پرسشنامه و مصاحبه انجام شده است. داده های جمع آوری شده در نمونه ها از طریق روش درون یابی با تعریف خطوط شکست در هریک از مولفه های اصلی به محدوده مطالعاتی تعمیم داده شده و لایه های اطلاعاتی مربوط به هر یک از معیارهای اصلی سازنده کیفیت در محیط شهری ارگ در سیستم اطلاعات مکانی از طریق تحلیل های فضائی تولید و به روش فازی با یکدیگر ترکیب شده است. مولفه های فازی از طریق رگرسیون خطی از ضریب اهمیت اختصاص یافته توسط هر فرد و استفاده از اطلاعات حاصل از آنها تعیین گردیده است. نتایج این واکاوی در سه سطح واحد مسکونی، واحد همسایگی و محله در محدوده ارگ ارائه شده است. در ادامه یک مدل مفهومی از نگاشت کیفیت در محیط شهری ارگ و مدل تحلیلی این فرآیند ارائه شده است و به منظور ارتقای کیفیت محیطی راهکارهای ارتقاء کیفیت محیطی و برنامه ریزی موضوعی در هر یک از جزء معیارهای سازنده کیفیت در محیط شهری ارگ بر اساس میزان اهمیت معیارها از منظر ساکنین تدوین شده است.